De aanloop
In juni 2017 ontstaat er beroering in Grashoek als bekend wordt dat er door de gemeente Peel en Maas een voorlopige vergunning is afgegeven voor het plaatsen van een zonnepark, vlakbij het centrum van de dorpskern. Kort daarna wordt in Grashoek een bijeenkomst georganiseerd in het gemeenschapshuis De Ankerplaats, waarbij de initiatiefnemers de plannen aan de plaatselijke bevolking presenteren. Er worden vragen gesteld in de raadsvergadering van Peel en Maas en op 22 juni 2017 verschijnt er een artikel in het plaatselijke Hallo Peel en Maas. Telkens komt de bezorgdheid voor de leefbaarheid van de dorpskern Grashoek naar voren en zijn er ook vragen over de gang van zaken buiten elk medeweten van de Grashoekse bevolking om.
Werkgroep Duurzaam Grashoek
Het dorpsoverleg van Grashoek onder leiding van voorzitter Frits Verlinden besluit dan een werkgroep op te richten om de bevolking van Grashoek te helpen bij de komende energietransitie. Vanuit het dorpsoverleg bestaat de werkgroep uit Frits Verlinden en Paulien van der Woude en verder wordt de groep aangevuld met Anita Ebbing van Vorkmeer en met Eddy
Ontbijtsessie
Op 21 april 2018 vindt er in de Ankerplaats, het gemeenschapshuis van Grashoek, een onbijtsessie plaats met deelnemers uit de hele regio die allemaal een link hebben met duurzaamheid. Er wordt niet alleen gediscussieerd over de toekomst van Grashoek en de energietransitie, maar ook over de toekomst van het platteland in het algemeen. De werkgroep Duurzaam Grashoek stelt dat Grashoek in verband met de energietransitie zelf de regie in handen moet nemen om te laten zien dat duurzaamheid past in de groei en toekomst van kleine kernen. Er zal gestreefd worden om in het najaar van 2018 in de kerk van Grashoek een duurzaamheidstentoonstelling te organiseren gericht op verschillende invalshoeken van duurzaamheid. Voor de organisatie van dit duurzaamheidsevent wordt er contact gezocht met Daan Arkesteijn van Enter Next Level, een specialist op het gebied van begeleiding van duurzaamheidsprojecten.
Moeizame opstart voorbereidingen event
De realiteit blijkt weerbarstiger dan de goede bedoelingen van de werkgroep Duurzaam Grashoek. Na het uitspreken van haar doelstellingen op de ontbijtsessie ondervindt de werkgroep plots van diverse zijden weerstand. Ook zijn de procedures voor het verwerven van de nodige fondsen zijn stroperig en niet transparant genoeg. Wil van der Coelen, binnen de gemeente Peel en Maas verantwoordelijk voor de kleine kernen maakt zich sterk voor het verlenen van een klein startbudget vanuit de gemeente Peel en Maas en zo kan alsnog begonnen worden met de voorbereidingen. Omdat er echter te veel tijd is verloren wordt een datum in het najaar van 2018 niet meer realistisch.
Er wordt besloten om het duurzaamheidstentoonstelling samen te laten vallen met de viering van 100 jaar Grashoek in juni 2019. Op die manier kunnen beide events elkaar versterken en kunnen de kosten laag gehouden worden.
Doelstellingen en energieplan
Om meer duidelijkheid naar buiten te kunnen geven en ook om zelf meer structuur in de werkgroep te brengen worden doelstellingen en de filosofie van de werkgroep geformuleerd. Ook groeit er de overtuiging dat naast het overbrengen van kennis er ook iets concreets moet zijn, bijvoorbeeld de presentatie van een eigen energietransitieproject dat tastbaar en begrijpbaar is voor de bevolking, dit om te voorkomen dat de tentoonstelling het zoveelste informatietheekransje worden dat met publieke gelden opereert, maar geen tastbare resultaten voortbrengt.
De nieuwe, vrij ambitieuze doelstellingen worden als volgt geformuleerd:
- De werelden van de veehouderij en de tuinderij bij elkaar brengen om samen met de plaatselijke bevolking, de overheid, de financiële wereld en de milieubeweging de problematieken van mestoverschot, energietransitie, de leefbaarheid van kleine plattelandsgemeenschappen en milieu-aantasting samen en tegelijk aan te pakken met eigen projecten.
- De energietransitie kan en moet de motor worden van de revitalisering van het platteland, in Grashoek, Peel en Maas en later ook buiten de gemeentegrens.
- Het voorlichten van de bevolking over de naderende energietransitie en de mogelijkheden die Grashoek heeft om dit te realiseren en dit door middel van een symposium/beurs.
- Het creëren van draagvlak voor deze en toekomstige plannen betreffende duurzaamheid en energietransitie. Ervoor zorgen dat de ontwikkelingen de gemeenschap niet in verschillende kampen verdeelt.
Er wordt een energieplan Duurzaam Grashoek opgesteld met een aantal kernpunten:
- De cohesie en solidariteit binnen de gemeenschap van Grashoek moet versterkt worden.
- Iedere inwoner van Grashoek, dus ook mensen met een kleine of zelfs lege beurs moet kunnen participeren in deze projecten.
- Samen met overheid en de financiële wereld wordt een pilot opgezet die kan dienen als blauwdruk voor de hele gemeente Peel en Maas en wellicht ook voor naburige gemeentes.
- We streven naar een circulaire economie in Grashoek met een eerlijke verdeling van lasten en lusten.
Mest en groenafval als de nieuwe turf
De nieuwe turf, zo noemt Frits Verlinden de mogelijkheden van de verwerking van mest van de veehouderij en groenafval. Samen met zonne- en windenergie kunnen deze bronnen voor uitstoot van broeikasgassen uitgroeien tot de motor van een groen en duurzaam platteland.
De mest van de rundveehouderij samen met de groenafval van de tuinderijen vormen de grondstoffen voor de productie van biogas. Dat op zijn beurt weer de grondstof kan vormen voor bijvoorbeeld bruikbaar gas, waterstof en CO2, naargelang de behoeftes die er zijn.
Om alles in goede banen te leiden en om te zorgen dat de gemeenschap ook daadwerkelijk kan meeprofiteren zal er een
gebiedscoöperatie opgericht worden die het energieplan uitwerkt, ten uitvoer brengt en later ook beheert. Hiervan kunnen zowel de Grashoekse bevolking, agrarische bedrijven als derden lid van worden.
Er moet daarbij zoveel mogelijk gewerkt aan een circulaire economie waarbij bedrijven in Grashoek, agrarische en niet-agrarische, betrokken worden.
Om alle blokkades voor deelneming weg te nemen wordt de financiering gedaan door de gebiedscoöperatie in samenwerking met de financiële sector en overheid, dit zowel voor de agrarische bedrijven als voor de particulieren. Het gaat om de installaties voor biogas, zonnepanelen en andere toepassingen voor duurzame energiewinning.
Presentatie energieplannen aan de buitenwereld
Op 26 februari 2019 presenteert de werkgroep Duurzaam Grashoek haar filosofie, doelstellingen en plannen aan onder andere vertegenwoordigers van gemeente, provincie, energiemaatschappijen, maatschappelijke organisaties en de Rabobank. De plannen worden zeer positief ontvangen en de aanwezige organisaties zeggen bijna unaniem hun steun toe aan het project. Op aangeven van medewerkers van de provincie wordt besloten om per direct een energiecoöperatie/gebiedscoöperatie op te richten in verband met beschikbare subsidies. Omdat de regeling per 1 maart 2019 wordt afgesloten is grote haast geboden. Frits Verlinden vindt een notaris bereid om de spoedklus te klaren en één dag later wordt de energiecoöperatie Duurzame Energie Grashoek UA opgericht met in het voorlopige bestuur Eddy Thewis als voorzitter en Frits Verlinden als secretaris en penningmeester.
Windmolenproject zorgt voor donkere wolken
Ondertussen ontstaat er echter veel onrust rond plannen om windmolens langs de A67 te plaatsen. Er wordt een protestgroep opgericht die haar pijlen in eerste instantie op de energiecoöperatie Grashoek richt. De initiatiefnemers zijn ten onrechte in de veronderstelling dat de energiecoöperatie de initiatiefnemer is. Het weerleggen van alle aantijgingen kost echter veel tijd en door de ophef rondom deze plannen en de problemen die dit voor de energiecoöperatie betekenen wordt besloten het duurzaamheidsevent nogmaals uit te stellen tot het weekend van 20-22 maart 2020. De extra voorbereidingstijd door het uitstel van het duurzaamheidsevent wordt gebruikt voor het zoeken van partners en manieren om meer draagvlak te creëren. De samenwerking met de gemeente en de Rabobank wordt intensiever en leidt tot een vruchtbare kruisbestuiving. Er worden duidelijke doelstellingen en plannen uitgewerkt. De samenwerking met de agrarische sector wordt ondertussen hechter en neemt concrete vormen. De deelnemers verklaren zich bereid om de noodzakelijke informatie te verstrekken. De eerste inventarisaties voor het agrarisch project worden gedaan.
Het duurzaamheidsevent wordt grootschaliger
Langzaam krijgen de plannen voor het duurzaamheidsevent een concrete inhoud en wordt er een divers programma samengesteld.
Naast deze openbare activiteiten wordt er ook nog in samenwerking met de basisschool gewerkt aan een speciale jeugdactiviteiten. Zo kunnen de kinderen meewerken aan het maken en uiteraard eten van een duurzame lunch, er zal een tijdscapsule begraven worden met daarin de wensen en de toekomstvisies van de kinderen om deze met diezelfde kinderen op een later tijdstip weer tevoorschijn te halen. Verder zijn er voorleessessies en een Lagerhuis o.l.v. Frans Pollux.
Corona
Ondertussen rukt echter het coronavirus op naar Nederland en één week voor de start van het duurzaamheidsevent gaat Nederland in een lock-down. Na een eerste uitstel naar half september wordt besloten dat alle activiteiten rond het duurzaamheidsevent verplaatst worden naar 19 tot en met 21 maart 2021. Maar ook dat feest gaat niet door. De coronamaatregelen maken een goed voorbereidde organisatie van een grootschalig event onmogelijk en het event wordt voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Groene stroom uit eigen dorp
Omdat het event voorlopig geen doorgang kan vinden wordt alle aandacht nu gericht op het realiseren van kleine energieprojecten en het agri-project. Zo wordt samen met Ralph Engelen van KI Samen gekeken naar samenwerking op dit vlak. Op de daken van de bedrijfsgebouwen van Engelen zijn genoeg zonnepanelen geplaatst om alle gezinnen van Grashoek van groene stroom te kunnen voorzien.
Verder wordt er in samenwerking met energieleverancier Vattenfall en Leijten, van Leijten Allemoal Lekker, een plan uitgewerkt voor een zonneweide op de Kievit, naast het kassengebied Grashoek/Beringe/Meijel en wordt ingeschreven voor de Maatschappelijke Tender Zonneparken 2021 met het initiatiefvoorstel Zonnepark De Kievit. Gek genoeg wordt het project afgewezen omdat volgens de beoordelaar het mede-eigenaarschap van de Grashoekse gemeenschap voor hem niet duidelijk zou zijn.
Ook het agri-project loopt nog steeds door. De onderzoeksfase is bijna afgerond en in de loop van het voorjaar van 2021 wordt een concreet plan uitgewerkt, dat gepresenteerd zou worden aan de bevolking van Grashoek, de gemeente Peel en Maas en alle andere betrokken partners, zoals de Rabobank en de Provincie Limburg. Maar corona speelt weer een rol waardoor ook de presentatie wordt vooruitgeschoven.
IBP Zuidelijke zangronden
In de loop van 2021 vindt dan een gesprek plaats met onder andere topambtenaren van de provincie, vertegenwoordigers van de gemeente, Enter Next Level en de energiecoöperatie. Er wordt door de provincie aangedrongen om in te schrijven voor een subsidie om zodoende de realisatie van het project te kunnen voorbereiden. Om de inschrijving te begeleiden wordt Trias uit Venlo ingeschakeld. Omdat alles in zeer kort tijdsbestek moet klaar zijn staat er behoorlijk veel druk op het team dat alles moet uitwerken. In September 2021 is alles klaar en in december 2021 is de voorlopige uitslag: Het project van Grashoek eindigt als eerste!! Na het aanbrengen van een aantal gevraagde wijzigingen is het lang wachten op de uiteindelijke subsidietoekenning. Begin maart gaat het licht dan eindelijk op groen en kan de werkgroep beginnen met de laatste fase van een traject dat reeds 4 jaren in beslag heeft genomen! Eindelijk kan begonnen worden met het project dat kan dienen als blauwdruk voor een ‘Deltawerken voor de landbouw’ !
Als eerste wordt er een persbericht met een begeleidend schrijven de deur uitgedaan. Hierop volgt al spoedig de publicatie van een artikel in Hallo Peel en Maas.
Samenwerkingsovereenkomst
Op 27 september 2022 wordt dan eindelijk de samenwerkingsovereenkomst met Enter Next Level, de gemeente Peel en Maas en de coöperatie Duurzame Energie Grashoek getekend. Het project kan na 5 jaar voorbereiding nu echt van start!